ՀՐԱՊԱՐԱԿՆԵՐ ԵՎ ԱՅԳԻՆԵՐ

XVIII դ.

Վերակառուցված՝ 1949 թ.

Վերջին վերակառուցումը՝ 2007 թ., ծրագրի հեղինակ՝ Պիեռ Ռամբախ (Շվեյցարիա)

Վերահսկող ճարտարապետ և ծրագրի համակարգող՝ Սարհատ Պետրոսյան

Մեկենասությամբ՝ Ալբերտ և Ժան Պողոսյանների (Շվեյցարիա, Բելգիա)

Իրականացումը՝ «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի

Այգին գտնվում է Երևանի մետրոպոլիտենի «Մարշալ Բաղրամյան» կայարանի, ՀՀ Ազգային ժողովի շենքի (նախկին՝ ՀԿԿ ԿԿ-ի շենք) և ՀՀ նախագահի նստավայրի (նախկին ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի շենք) հարևանությամբ՝ Մարշալ Բաղրամյան պողոտայի և Դեմիրճյան փողոցի հատման հատվածում:

Այգին գոյություն է ունեցել առնվազն XVIII դարից: Տարածքն անանուն ձևով ներկայացված է Բորիս Մեհրաբյանի 1906-1911 թթ. կազմած Երևան քաղաքի հատակագծի վրա: 1949 թ., ռուս մեծ բանաստեղծ Ալեքսանդր Պուշկինի ծննդյան 150-ամյակի կապակցությամբ անվանել են «Պուշկինի այգի»: 1970 թ. վերանվանել են «Բարեկամության այգի»՝ ի նշան ԽՍՀՄ ժողովուրդների բարեկամության, բայց գործածական է եղել նաև նախկին անվանումը: 1981 թ. այգու հյուսիսարևմտյան կողմում կառուցվել է Երևանի մետրոպոլիտենի «Մարշալ Բաղրամյան» կայարանը, որի հարավային մուտքը բացվում է այգու մեջ: Հայաստանի անկախացումից հետո՝ 1995 թ., այգին վերանվանվել է «Սիրահարների այգի»:

2006-2007 թթ. այգին վերակառուցվել է ճապոնական ոճով՝ «Ռոբերդ Պողոսյան» հիմնադրամի հովանավորությամբ: Վերակառուցման նախագիծը կազմել է լանդշաֆտային ճարտարապետ Պիեռ Ռամբախը: Պաշտոնական բացումը տեղի է ունեցել 2008 թ. հոկտեմբերի 17-ին:

Այգին զբաղեցնում է 1.6 հա ընդհանուր տարածք, որից կանաչապատ տարածքը 1.05 հա է, ջրային տարածքը՝ 0.11 հա: Կառուցվել են անցուղիներ, ջրուղիներ, արհեստական լճակ՝ երկու կղզյակներով, չորս արհեստական ջրվեժ, ամֆիթատրոն, կամրջակներ, տաղավարներ, ցայտաղբյուրներ, մանկական խաղահրապարակ, տեղադրվել են քարային տարբեր հորինվածքներ: Տնկվել են նոր ծառեր: Մուտքեր ունի Մարշալ Բաղրամյան պողոտայի և Դեմիրճյան փողոցի կողմից: 

2010 թ. այգում տեղադրվել է Գևրոգ Էմինի բրոնզաձույլ հուշարձանը (քանդակագործ՝ Աշոտ Արամյան [Մոսկվա]): Այգին եղել է անվանի հայ բանաստեղծի սիրած վայրը, որտեղ նա զբոսնել է, հանգստացել, հանդիպել ընկերների հետ: Այգու մյուս քանդակներից են «Սիրո միությունը» (2017 թ., բրոնզ, ճարտարապետ՝ Միքայել Հասրաթյան, քանդակագործ՝ Դավիթ Երևանցի, հովանավոր՝ Իլյա Սարկիսով), «Արմենուհին» (1968 թ., տեղադրված՝ 2009 թ., կավ, քանդակագործ-խեցեգործ՝ Հռիփսիմե Սիմոնյան), «Երեք փղերը» (ցանցկեն, պողպատ, տեղադրված՝ 2017 թ., քանդակագործ՝ Նադիմ Քարամ [Լիբանան]), «Վանակատե սիրտը» (2014 թ., Ժան-Միշել Օտոնիել [Ֆրանսիա]):

Սիրահարներ այգին առաջին և միակ ճապոնական ոճի այգին է Հայաստանում: Այն ոչ միայն հանգստյան ու ժամանցի, այլև՝ տարբեր միջոցառումների անցկացման վայր է:

«Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ

Երևանի քաղաքապետարան