ՊԱՏՄԱՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՇԵՆՔԵՐ
ԱՌԱՆՁՆԱՏՈՒՆ ԳՐԻԳՈՐ ԵՂԻԱԶԱՐՅԱՆԻ
1884 թ.
Պետ. ցուցիչ՝ 1.6.178.4.9
Ճարտարապետ՝
Վասիլի Միրզոյան
Գրիգոր Եղիազարյանի միհարկանի,
նարնջագույն տուֆից կառուցված տունը
գտնվում է Աբովյան և Պուշկին փողոցների անկյունում՝ Աբովյան
փողոց 8 հասցեում:
Կցակառուցված է եղբոր՝ Բարսեղ Եղիազարյանի առանձնատանը:
Ըստ ՀՀ ազգային արխիվում պահվող մի փաստաթղթի
«Գր. Եղիազարյանը տունը կառուցել է XIX դ. 80-ական թթ. առաջին կեսին (1884 թ.): Բաղկացած էր 3 բնակարանից, ուներ հետևյալ
սահմանները՝ արևելքից Թարխանովսկայա
(այժմ՝ Պուշկինի)
փողոցը, հյուսիսից՝ Աստաֆևսկայա (այժմ՝ Աբովյան)
փողոցը, արևմուտքից՝ նրբանցքը,
հարավից՝ Մ. Անանյանի տունը»:
Գր. Եղիազարյանը եղբոր՝ Բարսեղ Եղիազարյանի նման,
մեծահարուստ երևանցիներից էր՝ աղյուսի գործարանատեր, անվանի հասարակական գործիչ, քաղաքային խորհրդարանի պատգամավոր, ֆինանսավորել է քաղաքի համար կարևոր մի շարք կառույցների շինարարությունը:
XX դ. սկզբին տան որոշ սենյակներ տրամադրվել են Հնդեվրոպական հեռագրատանը: Հետագայում այստեղ է
տեղակայվել է Մերձավոր Արևելքում ամերիկյան օգնության կոմիտեի (Ամերկոմ)՝ հայ որբերի խնամքով ու դաստիարակությամբ զբաղվող բարեգործական հաստատության որբանոցը: Ըստ ժամանակակիցների՝ տունը
հիվանդանոց է եղել Սարդարապատի ճակատամարտում (մայիս,
1918 թ.) վիրավորվածների համար:
Տունն ազգայնացրել են 1923 թ. օգոստոսին: Խորհրդային տարիներին այստեղ
գործել են ՀԿԿ Երևանի քաղկոմը (1923 թ.), ՀԿԿ Կենտկոմի հրատարակչությունը, իսկ ավելի ուշ՝ Պրոֆտեխնիկական կրթության պետական կոմիտեն, ապա՝ Գեղագիտական դաստիարակության կենտրոնի թատրոնը:
ՀՀ անկախության տարիներին իրականացվել են շենքի որոշ վերականգնման և ամրացման աշխատանքներ, որոնք չեն խաթարել կառույցի արտաքին տեսքը:
Առանձնատունը
միհարկանի է, բարձր նկուղային հարկով: Հատակագծային կառուցվածքն իրենից ներկայացնում
է դահլիճի շուրջ խմբավորված սենյակների համակարգ (սրահը՝ 73,9 քառ. մ, դահլիճը՝
37,2 քառ. մ, բարձրությունը՝ 4,5 մ): Դահլիճը փողոցի հետ կապված է շքամուտքով (լայնությունը՝
3,2 մ): Պուշկինի փողոցի կողմից հատում է սենյակների շարքը, որը հատակագիծը
դարձնում է Г-ձև: Հատակագծման համարյա նույն տեսքն ունի նաև նկուղային հարկը:
Ծավալատարածական համակարգում առանձնանում է հյուսիսարևմտյան ճակատը, որտեղ գտնվում
է մուտքը: Պատն այստեղ, ինչպես նաև միջին մասում, ջլատված է: Ներս ընկած
պատուհաններն ուղղանկյուն են, զարդաքիվերով, և հենվում են բարձակների վրա: Բոլոր
բացվածքները մշակված են շրջակալներով: Պատերի հարթությունը հարդարված է գոտիներով,
քիվերով, որմնասյուներով: Ուղղաձիգ ջլատումների ծոփորը զարդարված է հարթ
եռագլիֆներով: Վերնամասի ցածրիկ պատի միատարր գոտին ընդգծված է սեգմենտաձև
ճակտոնով, որը խորհրդային ժամանակաշրջանում զարդարվել է հնգաթև աստղով: Փողոցի
կողմի ճակատը շարված է նարնջագույն, սրբատաշ տուֆով, մնացած ճակատները՝ կոպտատաշ
տուֆով:
Ծածկերը
հարթ են, փայտե: Նկուղները ծածկված են քարե կիսակլոր թաղերով: Տանիքը թեք է:
Շենքն այսօր շահագործվում է իբրև
ռեստորան։
«Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ
Երևանի քաղաքապետարան
