ՀՐԱՊԱՐԱԿՆԵՐ ԵՎ ԱՅԳԻՆԵՐ

Card image cap

ԱՆԴՐԵՅ ՍԱԽԱՐՈՎԻ ԱՆՎԱՆ ՀՐԱՊԱՐԱԿ


1850-1860 թթ., 1924 թ., 1960-ական թթ.


Պետցուցիչ՝ 1.6.102

Ճարտարապետ՝ Ալեքսանդր Թամանյան

Գտնվում է Վարդանանց (նախկին Կնունյանց), Նալբանդյան և Պուշկինի փողոցների խաչմերուկում: Նալբանդյան փողոցով միանում է Հանրապետության հրապարակին և կարևոր դեր ունի քաղաքի կենտրոնի ձևավորման մեջ:

Հատակագծում ուղղանկյուն է (88 × 62 մ): Երկայնական առանցքը ձգվում է հյուսիս-արևելքից հարավ-արևմուտք ուղղությամբ: Ակադեմիկոս Ալեքսանդր Թամանյանի 1924 թ. կազմած Երևանի գլխավոր հատակագծում ընդլայնված սահմաններով ներկայացվել է պարսկական տիրապետության շրջանում Փանահ խանի, իսկ ռուսական տիրապետության շրջանում Նոր կոչված հրապարակի (1850-1860-ական թթ.) տեղում:

1920-ական թթ. վերջերին սկսվել է հրապարակի կառուցապատումը: Հին կառույցներից պահպանվել է միայն Նալբանդյան-Վարդանանց անկյունային հատվածում գտնվող երկհարկանի շինությունը՝ նախկին Արքունական պալատը և նահանգական գանձատունը (1901 թ., սև տուֆ, ճարտարապետներ՝ Վասիլի Միրզոյան, Ն. Կիտկին): Հիմնականում կառուցապատվել է 1930-ական թթ.: Հրապարակի առաջին կառույցը ՀԽՍՀ Պետական ապահովագրության շենքն է (1929-1931 թթ., ճարտարապետներ՝ Կարո Հալաբյան, Միքայել Մազմանյան, Գևորգ Քոչար): Հետագա տարիներին կառուցվել են Երկրաբանության կոմիտեի շենքը (1930-1933 թթ., ճարտարապետներ՝ Կարո Հալաբյան, Միքայել Մազմանյան,  Գևորգ Քոչար), Կամավոր հրշեջ ընկերության շենքը (Հրշեջ դեպո, 1930 թ., ճարտարապետ՝ Նիկոլայ Բունիաթյան, շինարարությունն իրականացրել է ճարտարապետ Կոստանդին Հովհաննիսյանը, 1950-ական թթ. վերակառուցվել է ճարտարապետ Աննա Տեր-Ավետիքյանի նախագծով և ավելացվել է երրորդ հարկը), վարչական շենք (1960-ական թթ., ճարտարապետ՝ Գևորգ Մուշեղյան), բնակելի տուն (1960-ական թթ., ճարտարապետ՝ Ա. Նալբանդյան): 1931-1936 թթ. Հրշեջ դեպոյի շենքի երկրորդ հարկում գործել է Երևանի պատմության թանգարանը (Կոմունալ թանգարան), որը 1936-ից տեղափոխվել է Կապույտ մզկիթի տարածք: Շենքի՝

Պուշկինի փողոցի հատվածի առաջին հարկի երկու սենյակներում ապրել է Հայաստանի առաջին հանրապետության առաջին վարչապետ, ճարտարապետ Հովհաննես Քաջազնունին: Մինչև 2013 թ. այստեղ էր տեղակայված ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարության Երևանի N 8 հրշեջ-փրկարարական ջոկատը: 1935 թ. Երկրաբանության կոմիտեի շենքի մի մասը հանձնվել է ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի նորաստեղծ հայկական մասնաճյուղին (Արմֆան):

Մինչև 1991 թ. Սախարովի անվան հրապարակը կրել է բոլշևիկ հեղափոխական, Բաքվի կոմունայի անդամներից Մեշադի Ազիզբեկովի անունը: 1932-1991 թթ. հրապարակի կենտրոնում,  տեղադրված է եղել նրա կիսանդրին (քանդակագործ՝ Սուրեն Ստեփանյան): 2000 թ. հուշարձանի տեղում, գլանաձև, բազալտե պատվանդանին կանգնեցվել է աշխարհահռչակ ֆիզիկոս, ատոմագետ, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, հասարակական և քաղաքական գործիչ, ջրածնային ռումբի ստեղծողներից Անդրեյ Սախարովի կիսանդրին (ճարտարապետ՝ Լևոն Ղալումյան, քանդակագործ՝ Տիգրան Արզումանյան, կոփածո պղինձ, ընդհանուր բարձրությունը 4,5 մ):

Սախարովի անվան հրապարակը մայրաքաղաքի կենտրոնական հրապարակներից է, Հայաստանի 1920-1960-ական թթ. տարբեր  ճարտարապետական ոճերի և ուղղությունների յուրահատուկ «թանգարան»:

 

 «Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ

Երևանի քաղաքապետարան


Սախարովի հրապարակ