ԹԱՆԳԱՐԱՆՆԵՐ ԵՎ ՊԱՏԿԵՐԱՍՐԱՀՆԵՐ

Գրականության և արվեստի թանգարանը նոր շրջանի հայ մշակույթի պահպանման և ուսումնասիրման ամենամեծ շտեմարանն է աշխարհում։

Գրականության և արվեստի թանգարանում են պահվում 19-20-րդ դարերի հայ գրականության, երաժշտության, թատրոնի և կինոյի գործիչների անհատական արխիվները, մշակութային տարբեր կազմակերպությունների հավաքածուները, որոնք մեծածավալ տեղեկատվություն են պարունակում հայ մշակույթի հիշյալ ոլորտների մասին։ Թե՛ Հայաստանում և թե՛ Սփյուռքում լույս տեսած հազարավոր ուսումնասիրություններում և հոդվածներում օգտագործված են Գրականության և արվեստի թանգարանում պահվող վավերագրերն ու փաստաթղթերը։

Թանգարանի պատմությունը սկիզբ է առնում 1921 թվականից: Այն սկզբնավորվել է իբրև Հայաստանի Լուսավորության ժողովրդական կոմիսարիատին կից Երևանում ստեղծված Պետական կուլտուր-պատմական թանգարանի պատմագրական բաժին: Ըստ էության գործել է 1922 թվականից՝ բանասեր, պատմաբան Երվանդ Շահազիզի (1856-1951) ղեկավարությամբ, որը Նոր Նախիջեւանից Երևան էր բերել և թանգարանին հանձնել Մ. Նալբանդյանի, Գ. Պատկանյանի, Ռ. Պատկանյանի, Հ. Խալիպյանի, Ս. Շահազիզի արխիվները, Նոր Նախիջեւանի հայ գաղութի պատմությանը վերաբերող վավերագրեր, հնատիպ գրքեր և այլ նյութեր: Մինչ այդ (1921 թ. հոկտեմբերին), Հովհաննես Թումանյանի միջոցով, թանգարանին էր հանձնվել Սայաթ-Նովայի երգերի ինքնագիր տետրը՝ Դավթարը:

1953 թվականի մայիսից գործել է Մշակույթի նախարարության ենթակայության տակ` որպես Հայաստանի Պետական պատմական թանգարանի առանձին բաժին:

1954 թվականի հոկտեմբերին Գրական և Թատերական թանգարանների և Ռոմանոս Մելիքյանի անվան երաժշտական կաբինետի ֆոնդերի միավորմամբ կազմավորվում է Գրականության և արվեստի թանգարանը՝ մինչև 1963-ը գործելով Գիտությունների ակադեմիայի, այնուհետև՝ Մշակույթի նախարարության ենթակայության ներքո: 1967-ից կրում է Եղիշե Չարենցի անունը:

ԱՅՑԵԼՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

Գրականության և արվեստի թանգարանում պահվում են շուրջ 2 000 000 միավորներ։ Հավաքածուում մեծ թիվ են կազմում նաև կերպարվեստի և կիրառական արվեստի գործերը։ Թանգարանում պահվում են նաև համաշխարհային նշանակության վավերագրեր, ինպես օրինակ Նապոլեոն Բոնապարտի հրաժարականը, Ռոմանովների գրագրությունները և այլն։

Գրականության և արվեստի թանգարանն ունի վեց մասնաճյուղ՝ Հովհաննես Թումանյանի տուն-թանգարանը Դսեղում, Ակսել Բակունցի տուն-թանգարանը Գորիսում, Պերճ Պռոշյանի տուն-թանգարանը և Գրիգոր Ղափանցյանի թանգարանը Աշտարակում, Սիլվա Կապուտիկյանի և Դերենիկ Դեմիճյանի տուն-թանգարանները Երևանում։ Թանգարանի հավաքածուի մաս է կազմում նաև իրանահայ նկարիչ, հողարվեստի հիմնադիր Մարկոս Գրիգորյանի հավաքածուն։ Գրականության և արվեստի թանգարանը հիմնադրվել է 1921թվականին։

ԺԱՄԵՐԸ ԵՎ ՄՈՒՏՔԸ