ՊԱՇՏԱՄՈՒՆՔԱՅԻՆ ԿԱՌՈՒՅՑՆԵՐ
ՍՈՒՐԲ ՀԱԿՈԲ ԵԿԵՂԵՑԻ
Սուրբ Հակոբ եկեղեցին նվիրված է Մծբնա Սուրբ Հակոբ հայրապետին։
1695
Պետ. ցուցիչ՝ 1.12.6
Սուրբ
Հակոբ եկեղեցին գտնվում է Քանաքեռի 6-րդ փողոցում։ Գործող եկեղեցի է: Ենթադրվում է, որ կառուցվել է Արարատյան
դաշտավայրի 1679 թ. ավերիչ երկրաշարժից կործանված եկեղեցու տեղում: Մասնակի վերանորոգվել
է 1798 թ.: Եղել է Քանաքեռ գյուղի ծխական եկեղեցին:
Եկեղեցին կառուցվել է երևանյան սև և կարմիր սրբատաշ տուֆով։
Ունի զույգ մույթերով, խորանի երկու կողմում զույգ ավանդատներով,
թաղածածկ, եռանավ բազիլիկ հորինվածք: Մույթերը կտրվածքում խաչաձև են, թաղերն ու թաղակիր կամարները՝ սլաքաձև: Երկթեք տանիքի
վրա բարձրանում է վեցսյունանի փոքրիկ ռոտոնդան: Արևմտյան ճակատին կից չորս որմնամույթեր են` միմյանց միջև ձգված որմնակամարներով, որոնք
նախատեսվել են եռակամար բաց սրահ կառուցելու համար,
սակայն շինարարությունն անավարտ է մնացել: Արտաքին չափերն են՝ 16.2 x 23.8 մ, ներքին չափերը` 13.7 x 17.2 մ, միջին նավի բարձրությունը՝ 10.5 մ:
Եկեղեցու արևմտյան գլխավոր մուտքը կերտվել է
Քանաքեռի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու նման. մուտքը բացվել է ճակատի երեք կամարակապ որմնախորշերից
կենտրոնականի մեջ, իսկ եզրային որմնախորշերում ագուցվել են խաչքարեր: Եկեղեցու երկրորդ
մուտքը բացվել է հարավից: Լուսավորությունն իրականացվում է բոլոր պատերի մեջ բացված
լուսամուտներով: Խորանի լուսամուտն ունի խաչաձև ճոխ հարդարանք: Ներքին տարածությունը հարդարված է նորկտակարանյան
թեմատիկ որմնանկարներով (18-րդ դ., 1739):
Պատերին ագուցված են խաչքարեր՝ Սահակի (1621), Տեր Դավթի (17-րդ
դ.), Հերապետ (Հայրապետ) կազմողի (16-րդ դ.) և այլն: Կան արձանագրություններ
եկեղեցու մույթերը կառուցած մեկենասների անուններով. Հարավարևելյան մույթը կառուցվել
է Գյուլնազարի, իսկ հյուսիսարևելյանը` Ավագի ու Գրիգորի միջոցներով:
Եկեղեցու հարավ-արևմտյան կողմում պահպանվել
է 1868 թ. Սիմեոն Առնջեցի վարպետի կառուցած դարպասը:
Եկեղեցու շուրջը տարածվող գերեզմանոցում պահպանվել
են Մինախաթունի հիշատակին միջնադարյան քարգործ վարպետ Տրդատի կերտած խաչքարը (16-րդ
դ․), Հովհաննեսի, հայ-վրացերեն
արձանագրությամբ (1750), Գրիգոր յուզբաշու (1767), Հարությունի (1789), Նատալյայի (1833) և այլ արձանագիր տապանաքարեր։ Վերջինը Հայկական մարզի առաջին կառավարիչ
(1830-1838), գեներալ-մայոր, իշխան Բարսեղ Բեհբությանի (Վասիլ Բեհբութով) միամյա դստեր
մարմարե շիրմաքարն է։
2000-ական թթ. սկզբին եկեղեցին վերանորոգվել
է, տարածքը բարեկարգվել է ու ցանկապատվել:
