КУЛЬТОВЫЕ СООРУЖЕНИЯ

1913-1916 թթ.

Պետ. ցուցիչ՝ 1.12.4

Ճարտարապետ՝ Ֆյոդոր Վերժբիցկի

Գտնվում է  Զաքարիա Սարկավագի փողոց, 68 հասցեում: ՀՀ-ում ռուսական ուղղափառ գլխավոր եկեղեցական կառույցն է: Պատկանում է Ռուս ուղղափառ եկեղեցուն: Գործում է:

Ռուսական կայսրության, և մասնավորապես, Արևելյան Հայաստանի ռուսական եկեղեցիների շարքում որոշակի դեր են խաղացել զորանոցային եկեղեցիները: Դրանք կառուցվել են այն վայրերում, որտեղ տեղակայված էին ռուսական կայազորները: Կառուցվել են օրինակելի նախագծով, որը հաստատել է ռուսական շինարարական հանձնաժողովը 1901 թ. (ճարտարապետ՝ Ֆյոդր Վերժբիցկի): Ռուսական կայսրության մեջ մինչև 1917 թ. այդ նախագծով կառուցվել է 69 եկեղեցի:

ՀՀ տարածքում Ֆ. Վերժբիցկու տիպային նախագծով կառուցված եկեղեցիներից են Քանաքեռի 1-ին Պոլտավյան գնդի Սբ Աստվածածին ռուս ուղղափառ եկեղեցին (Церковь Покрова Пресвятой Богородицы, 1913-1916 թթ.), Գյումրու 102-րդ ռուսական ռազմաբազայի տարածքում գտնվող Սբ. Արսեն Սերբացու կամ Տիրոջ հայտնության եկեղեցին (1907-1910 թթ., Կազաչի պոստի եկեղեցի, Церковь Св. Арсения Сербского, Церковь Богоявления):

Մինչև Սբ Աստվածածին ռուսական եկեղեցու կառուցումը, Քանաքեռ գյուղի ռուսական զորակայանում գոյություն է ունեցել Կուբանի կազակական բանակի 1-ին Պոլտավյան գնդի զինվորական շարժական (երթային) Սբ Ալեքսանդր Նևսկու եկեղեցին՝ հիմնված 1882 թ.։ 1905-ից զետեղվել է զորակացարաններից մեկում: Օծվել է 1906 թ. հունվարի 29-ին։

Պոլտավյան գնդի 700 աստիճանավորների և զինվորականների հոգևոր կարիքները բավարարելու համար 1913-1916 թթ. Ֆ. Վերժբիցկու տիպային նախագծով կառուցվել է ներկայիս Սբ Աստվածածին եկեղեցին, որը մոտ մեկ դար մնացել է Քանաքեռի ռուսական զորամասի կազմում (Զաքարիա Սարկավագի փողոց, 117-123 հասցեում): Շինարարության վերահսկողությունն իրականացրել է Վասիլի Միրզոյանը: Խորհրդային շրջանում օգտագործվել է որպես զինվորական հոսպիտալ, ակումբ, կինոթատրոն, պահեստ:

Վերաբացվել է 1991 թ.: Վերականգնվել 2000 թ.: Զորանոցային համալիրից առանձնացվել է:

Եկեղեցին ընդարձակ շինություն է, արտաքուստ շեշտված հնգանիստ խորանով և չորս ավանդատներով: Ճակատներն աչքի են ընկնում դեկորատիվ ճոխ հարդարանքով, որոնց մեջ ակնառու են ռուսական եկեղեցական ճարտարապետության բնորոշ տարրերը: Շեշտված են երեք մուտքերը (հյուսիսային, հարավային, արևմտյան), որոնց ուղղանկյուն բացվածքները պսակված են որմնանկարներով: Ներքին պատերը ծեփապատ են: Հատակը սալապատված է: Թիթեղապատ տանիքի արևելյան և արևմտյան ծայրերում բարձրանում են զույգ գմբեթները, որոնք 2010-ական թթ. սկզբին վերանորոգվել են նախնական տեսքի անտեսմամբ:

Կառուցված է նարնջագույն, սրբատաշ տուֆից, միդիս շարվածքով։ Չափերն են՝ 35.9 × 15.7 մ:

2004 թ. եկեղեցու բակում, մուտքից աջ, ռուսական ավանդական ուղղափառ ճարտարապետության ոգով կառուցվել է չորս սյուների վրա բարձրացող Սբ. Խաչ («Սբ Ռուսաստանի բանակին», ”Воинству Святой Руси”) մատուռը՝ նվիրված զոհված ռուս զինվորներին: Հովանավորներն են Մոսկվայի նախկին քաղաքապետ Յուրի Լուժկովը և «Հայաստանի Էլեկտրական ցանցեր» ընկերության ղեկավար Եվգենի Գլադունչիկը: Բարեկարգվել-սալիկապատվել է եկեղեցու շրջակայքը, տարածքը ցանկապատվել է։

«Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ

Երևանի քաղաքապետարան